Ένα-ένα συνεχίζουν να μπαίνουν στη θέση τους τα κομμάτια του puzzle, για να συμπληρωθεί το ψηφιακό οικοσύστημα της Ευρώπης, το οποίο -αν τηρηθεί η ως τώρα παράδοση, που είναι και το πιθανότερο- δεν αποκλείεται να εξελιχθεί στο ψηφιακό οικοσύστημα όλου του κόσμου, καθώς αργά ή γρήγορα το κανονιστικό πλαίσιο της «γηραιάς ηπείρου» αποδέχονται και υιοθετούν οι υπόλοιπες.
Νεότερη προσθήκη, η Ευρωπαϊκή Πράξη για τα Δεδομένα, το European Data Act, που τέθηκε σε ισχύ μόλις την περασμένη εβδομάδα, στις 11/01, καθορίζοντας (όχι αμέσως, αλλά σε 20 μήνες, στις 11 Σεπτεμβρίου 2025, καθώς χρειάζεται χρόνος για την αναγκαία προσαρμογή) τα δικαιώματα πρόσβασης και χρήσης δεδομένων τα οποία παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε κάθε κλάδο όπου καταγράφεται οικονομική δραστηριότητα, με ιδιαίτερη έμφαση στη βιομηχανία.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη και γιατί η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Επιτροπής (… για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, ο πλήρης τίτλος της), έσπευσε να χαρακτηρίσει αυτή την ημέρα ως «βασικό ορόσημο στην πορεία μας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό»;
Την απάντηση δίνει η ίδια στη δήλωσή της: «παραχωρούμε στον κάθε χρήστη τον έλεγχο της ανταλλαγής δεδομένων τα οποία παράγονται από τις (δικές του) συνδεδεμένες ψηφιακές συσκευές, διαφυλάσσοντας το θεμελιώδες ευρωπαϊκό δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία του εμπορικού απορρήτου». Ολίγον «ξύλινη» γλώσσα, βεβαίως, με τις απαραίτητες μεγαλοστομίες, αλλά η σημασία της νέας Πράξης, είναι αναμφισβήτητη.
Ο επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά, Τιερί Μπρετόν, ήταν πιο πρακτικός στη δική του δήλωση, μιλώντας για τη συνεχιζόμενη διαμόρφωση του ψηφιακού χώρου, αλλά και την προώθηση μιας ακμάζουσας οικονομίας δεδομένων στην ΕΕ, «που θα είναι καινοτόμος και ανοικτή, με τις δικές μας συνθήκες». Κι αυτό ίσως είναι το «κλειδί» για την απόφαση, πριν από τρία και πλέον χρόνια, να δημιουργηθεί το European Data Act, με στόχο οι Ευρωπαίοι πολίτες και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις «να επωφεληθούν από τον πλούτο των ραγδαία αυξανόμενων διαθέσιμων βιομηχανικών (ΣΣ. και όχι μόνο, βεβαίως) δεδομένων, ενεργοποιώντας νέες εφαρμογές οι οποίες βασίζονται στα δεδομένα, όπως αυτές (του οικοσυστήματος) της Τεχνητής Νοημοσύνης».
Με απλά λόγια, οι νέοι κανόνες επιτρέπουν στους χρήστες συνδεδεμένων συσκευών να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που παράγονται από αυτές και να τα ανταλλάσσουν με τρίτους. Για παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης ενός συνδεδεμένου αυτοκινήτου, ή ο φορέας εκμετάλλευσης ενός πάρκου ανεμογεννητριών, θα μπορεί να ζητήσει από τον κατασκευαστή να κοινοποιήσει ορισμένα δεδομένα που παράγονται κατά τη χρήση των εν λόγω συνδεδεμένων προϊόντων (κάτι που ως τώρα δεν γινόταν, εμπίπτοντας στη δημοφιλή λογική των ‘σιλό’) με μια υπηρεσία επισκευής της επιλογής του ιδιοκτήτη. Αυτό αναμένεται να δώσει μεγαλύτερο έλεγχο στους καταναλωτές και σε άλλους χρήστες συνδεδεμένων προϊόντων, να τονώσει τις υπηρεσίες της δευτερογενούς αγοράς και να στηρίξει την καινοτομία.
Από την άλλη, διατηρούνται τα κίνητρα για τους κατασκευαστές, ώστε να επενδύσουν σε προϊόντα και υπηρεσίες παραγωγής δεδομένων, ενώ θα συνεχιστεί η προστασία του εμπορικού απορρήτου τους. Στη νέα αγορά δεδομένων που μελλοντικά θα διαμορφωθεί, θα μπορέσουν πλέον να συμμετάσχουν και οι ως τώρα αποκλεισμένες μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις, χωρίς τις καταχρηστικές, συμβατικές και αποτρεπτικές ρήτρες που ισχύουν σήμερα.
Επίσης, ιδιώτες και επιχειρήσεις θα μπορούν πχ. να αλλάζουν εύκολα και απλά cloud provider ή να συνδυάζουν τις υπηρεσίες περισσότερων του ενός, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση και το μικρότερο κόστος. Σ’ αυτό το πλαίσιο, θα αναπτυχθούν και νέα πρότυπα διαλειτουργικότητας, με τα οποία θα πρέπει όλοι να συμμορφωθούν.
Μάλιστα, η «καθαίρεση» των ‘σιλό’ έχει και μια άλλη, επίσης σημαντική πτυχή, αφού πρόσβαση στα δεδομένα που βρίσκονται στην κατοχή του ιδιωτικού τομέα θα έχουν πλέον και οι φορείς του Δημοσίου, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο πχ. σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, δημόσιου συμφέροντος και δυσμενών καιρικών φαινομένων, όπως πλημμύρες, πυρκαγιές κ.λπ.
Τέλος, στο πλαίσιο της ίδιας Πράξης και για τη διευκόλυνση της υλοποίησης όσων αυτή επιβάλλει, δημιουργούνται κοινοί ευρωπαϊκοί θεματικοί Χώροι Δεδομένων (Data Spaces), οι οποίοι φτάνουν σήμερα τους 14 και, αν χρειαστεί, θα αυξηθούν, καλύπτοντας από τη Γεωργία και τον Πολιτισμό, ως την Ενέργεια, την Υγεία και την Κινητικότητα. Καλό «ποδαρικό» έκανε το ’24…
